تنوع طلبی در همه انسان‌ها وجود دارد و منحصر به مردها نیست. اما از طرف دیگر، ما با مسئله پذیرش محدودیت‌ها روبه‌رو هستیم. هر قراردادی به خود تعهدات و محدودیت‌هایی را به همراه می آورد که برای تداوم آن قرار داد، هر ۲ طرف باید به تعهدات خود وفادار باشند. ازدواج یک قرارداد است.
«از دنیای مردها نمی‌توان سر در آورد» این ادعایی است که برخی از زنان در موردش پافشاری می‌کنند و می‌گویند بعد از ازدواج به چشم های خودت هم نباید اعتماد داشته باشی. این دسته از زنان معتقدند درست در همان لحظه‌ای که گمان می‌کنی شهر در امن و امان است، ذهن همسرت درگیر دنیای دیگری است.
دنیایی که یا در خیال برای خودش ساخته و به انتظار واقعی شدنش است یا در واقعیت به رابطه ای مخفیانه منجر شده است. درعوض مردان هم می‌گویند که این گروه از زنان به شدت بدبین هستند. به همین بهانه این موضوع را با ۳ کارشناس از حوزه‌های روانشناسی، روانپزشکی و جامعه شناسی در میان گذاشتیم تا بدانیم که آیا واقعا همه مردها خیانتکارند یا خیر؟
مردها تنوع طلب هستند؟
دکتر فاطمه رنجبر: گاهی اوقات مزاج تنوع طلب فرد باعث این مسئله می‌شود. فرد به علت مزاج تنوع طلب خود به یک شریک جنسی اکتفا نکرده و روابط متعدد خارج از روابط زناشوئی را تجربه می‌کند. البته تنوع طلبی وی منحصر به زندگی زناشوئی نیست بلکه می‌تواند سایر جنبه های زندگی مثلا گرایش به مواد مخدر مختلف، تجربه شغل‌های مختلف و نداشتن شغل ثابت و … را در بر می گیرد.
دکتر افسر افشارنادری: تنوع طلبی در همه انسان‌ها وجود دارد و منحصر به مردها نیست. اما از طرف دیگر، ما با مسئله پذیرش محدودیت‌ها روبه‌رو هستیم. هر قراردادی به خود تعهدات و محدودیت‌هایی را به همراه می آورد که برای تداوم آن قرار داد، هر ۲ طرف باید به تعهدات خود وفادار باشند. ازدواج یک قرارداد است. عشق هم یک قرار داد است و هر دوی اینها، طرف مقابل را موظف به پیروی از قانون‌ها و تحمل محدودیت‌هایی می‌کند و در این زمینه، تفاوتی میان تعهدات عاطفی و محضری وجود ندارد. اما متاسفانه به علل فرهنگی این گفتمان رایج شده است که تنوع طلبی یک ویژگی مردانه است که چه بخواهیم و چه نخواهیم وجود دارد. در واقع ما با این ادعا، تنوع طلبی را به عنوان دلیل خیانت مطرح نمی کنیم، بلکه به عنوان توجیهی برای این کار بیان می کنیم.
هرایر دانلیان: برخی از پژوهشگران معتقدند، مردها تنوع طلبند و برای این موضوع دلایل تحولی را هم بیان می‌کنند. آنها به دوران باستان اشاره می‌کنند و می‌گویند از آنجا که در آن زمان، یک مرد می‌توانست در زمان کوتاهی چند زن را باردار کند و یک زن تنها یک بار در سال می‌توانست باردار شود، حضور یک مرد در روابط متعدد موضوعی طبیعی به شمار می آمد. زیرا توانایی تولید مثل در آن زمان یک امتیاز تلقی شد و به مرد مجوز فعالیت جنسی متفاوتی را می‌داد. البته برخی دیگر، این موضوع را با دلایل هیجانی و اخلاقی هم تفسیر می‌کنند و براساس همین تفسیرها، عقیده تنوع طلبی مردان، در میان جوامع شایع شده است.
آیا مردها برای فرار از مشکلات و خستگی خیانت می‌کنند؟
دکتر فاطمه رنجبر: شاید در برخی از موارد با چنین ادعاهایی روبه‌رو باشیم اما اگر می‌خواهیم خیانت زناشوئی را درمان کنیم باید ۲ طرف را وارد حل مسئله کرده و به زن و شوهرها کمک کنیم تا نیازهای روانی و جسمانی خود را شناسایی کنند و آن را با شریک زندگی خود در میان بگذارند و آنها نباید تنها از جنبه احساسی نگاه کنند بلکه علل ایجاد آن را موشکافی کرده و عوامل تاثیرگذار بر این مسئله، مثلا در گیر شدن بیش از حد همسر در شغل، عدم برآورده کردن نیازهای طرف مقابل و… شناسایی کنند. اگر مشکلی وجود داشته باشد به جای پاک کردن صورت مسئله یا انتخاب راه حل نادرست مثل خیانت همسر روش‌های حل مسئله را بیاموزند. همچنین از نظر روانشناختی مکانیسمهای مواجهه با استرس و تطابق با آن را تقویت کنند. باید بدانیم خیانت به همسر نه تنها مشکلات خانوادگی و فردی را حل نمی‌کند بلکه آن را چندبرابر کرده و در حکم از چاه درآمدن و به چاله افتادن است.
دکتر افسر افشارنادری: زیاد از مردها می‌شنویم که وقتی وارد خانه می‌شوند با غرغرها یا بی‌حوصلگی همسرشان روبه‌رو هستند یا به‌خاطر هزینه‌ها و مراقبت از بچه‌ها تحت فشارند. اما همین مردها می‌گویند وقتی سراغ رابطه‌ای خارج از خانه می‌رفتند، دیگر اثری از این تنش‌ها و برخوردها وجود نداشت. اما در این مورد، تنها باید از مردها سؤال کنیم که آیا چنین حقی را برای همسرشان هم قائل هستند؟ طبیعی است که قبول هر مسئولیتی، در کنار دستاوردهایی که به همراه دارد، با دشواری‌هایی هم روبه‌رو است. پس چه بهتر که مشکلات را با هم حل کنیم و شیرینی به نتیجه رسیدن را در کنار هم بچشیم. نه اینکه صورت مسئله را پاک کنیم و با سرباز زدن از بار مسئولیت، به دنبال تامین آرامش خود باشیم. همانطور که افراد یک جامعه جنگ زده برای رسیدن به آرامش، آن را خالی از سکنه نمی‌کنند، افرادی که یک زندگی را هم در کنار هم ساخته‌اند، باید به جای شانه خالی کردن، مهارت‌های حل مسئله را بیاموزند.
هرایر دانلیان: در برخی از مواقع خیانت راهی برای بالا بردن اعتماد به نفس در فرد است. اعتماد به نفسی که به هر دلیلی در رابطه پایین آمده و به صورت غم، کسالت یا یکنواختی خود را نشان می دهد. در این شرایط فرد به دنبال جایگاه بهتر و ارزشمندتری می‌گردد. اگر فردی به این دلیل خیانت کند، نمی‌توانیم بگوییم که به دنبال تفریح است، بلکه باید مطمئن باشیم که رفتار او علتی دارد و از مشکلی ناشی شده است. در برخی از موارد، احساس افسردگی و نیاز به توجه بیشتر می تواند منشا این رفتار باشد.
ارتباط زناشویی موفقی ندارند؟
دکتر فاطمه رنجبر: در هر خانواده خیانت می‌تواند یک علت منحصر به فرد داشته باشد، نمی‌توان تنها یک عامل مشخص را به این مسئله نسبت داد و باید زمینه های مختلف بیولوژیک و روانی و اجتماعی را در نظر گرفت. اما در این مورد می‌توان گفت در اختلال‌هایی از قبیل اختلال خلقی ۲ قطبی به دلیل افزایش میل جنسی فرد روابط مختلف خارج از زندگی زناشویی را تجربه می کند.
دکتر افسر افشارنادری: از نظر من فشار این عدم تفاهم در مردها چندان وجود ندارد. زیرا از نظر قانونی و فرهنگی، مردها مجاز به تخلیه از بین بردن این فشار هستند. درواقع مردی که ازدواج کرده است، حتی می‌تواند همسرش را برای تامین این نیاز مجبور کند؛ پس بعید می‌دانم که این موضوع دلیل اصلی خیانت مردها باشد.
هرایر دانلیان: خیانت در واقع یک روش حل مسئله است. برای بررسی ریشه‌های آن، باید ببینیم که مشکل کجاست. آیا خیانت به دلیل مشکلات درون فردی اتفاق افتاده است یا برون فردی؟ اما آنچه واضح است این است که افراد با خیانت به دنبال راهی برای کاهش مشکلات‌شان و حل مسائلی که آنها را آزار می‌دهد هستند و برطرف نشدن نیاز جنسی هم یکی از آن مسائل است.
مردان تعدد رابطه را حق خود می دانند؟
دکتر فاطمه رنجبر: در بعضی فرهنگ‌ها هم هنوز نگاه سنتی به شخصیت زن و مرد وجود دارد و برای مرد این حق را قائل است که بتواند روابط خارج از زناشویی را داشته باشد، در واقع این موضوع به عنوان مردانگی تلقی می‌شود.
دکتر افسر افشارنادری: متاسفانه در بسیاری از جوامع، سرکوب زنان و آزادی مردها برای برطرف کردن نیازهای جسمی و روانی شان، به یک اصل تبدیل شده است. اما باید زیرساخت فکری و فرهنگی را عوض کنیم، زیرا حتی در دین ما هم حق برابری برای زنان و مردان در نظر گرفته شده است و گفته شده یک مرد، همیشه باید همسرش را راضی نگه دارد و یار و یاور او باشد.
هرایر دانلیان: این دیدگاه در اغلب جوامع وجود دارد و مردها بیشتر از زنان اقدام به خیانت می‌کنند. اما باز هم باید تکرار کنیم که فردی که خیانت می‌کند یا مشکلی در خود دارد یا مشکلی را در رابطه‌اش احساس می کند. پس باید به دنبال این مشکل برگردیم و آن را از سر راه برداریم.
می‌خواهند از همسرشان انتقام بگیرند؟
دکتر فاطمه رنجبر: در بعضی موارد یکی از همسران به دلایل مختلف خشم زیادی نسبت به طرف مقابل دارد اما به دلیل نداشتن جرات برای ابراز این خشم و مطالبه صحیح خواسته‌هایش به عنوان عملی تلافی‌جویانه به همسر خود خیانت می‌کند. گاهی اختلال عمده روانپزشکی وجود ندارد اما به دلیل نبود مکانیسمهای تطابقی یا ضعف این مکانیسم‌ها، فرد برای مواجهه با بحران‌های زندگی (احساس طرد شدگی از جانب همسر، احساس نداشتن تفاهم با همسر، ارضا نشدن نیازهای جنسی از جانب همسر، عدم تعهد و مسئولیت‌پذیری نسبت به طرف مقابل) و فرار از آنها دست به این عمل می‌زند. در این موارد، فرد به جای اینکه علت اصلی مسئله را شناسایی کند و در صدد رفع آن برآید راه حل خیانت به همسر را بر می‌گزیند. در واقع این رابطه خارج از زناشویی در حکم یک مسکن موقت است.
دکتر افسر افشارنادری: در برخی از موارد، روابط موثر میان زن و شوهر جای خود را به خشم و نزاع می‌دهد. در نزاع هم هدف طرفین، ضربه زدن به دیگری است و فردی که خشم وجودش را فراگرفته، برای وارد کردن این ضربه، از هر سلاحی استفاده می‌کند. پس متاسفانه باید بگوییم این خشم نسنجیده و مهار نشده، می‌تواند انگیزه چنین رفتاری باشد.
هرایر دانلیان: در زمان روبه‌رو شدن با یک مشکل یا تجربه یک احساس ناخوشایند، افراد در اولین قدم به دنبال راهی برای برطرف کردن مشکل هستند. آنها یک راه را امتحان می‌کنند و در صورت نتیجه نگرفتن، به شیوه‌های دیگری برای برطرف شدن مشکل تلاش می‌کنند. اما وقتی این تلاش‌های ناموفق تکرار می‌شوند و به ثمر نمی‌رسند، افراد احساس ناکامی و خشم می‌کنند و به دنبال یک رفتار جبرانی برای کاهش خشم می‌گردند. این رفتار جبرانی برای برخی از افراد تلافی است و می‌تواند به شکل خیانت ابراز شود.
