شرایط معافیت سربازی تا سال ۱۳۹۲ شامل این موارد بود

شرایط معافیت سربازی مشمولان خدمت سربازی در ایران مشتمل بر ۱۱ شرط است که در این قسمت معرفی می‌شوند. در ایران در شرایط خاصی مشمولین می‌توانند از سربازی معاف شوند. افرادی که دارای مصدومیت یا نارسایی‌های بدنی و یا برخی شرایط اجتماعی هستند از خدمت معاف می‌شوند. اساسا دو نوع معافیت وجود دارد: معافیت موقت و معافیت دائم.
موضوعات:
۱ بنیاد ملی نخبگان
۲ معافیت پزشکی
۲.۱ بخش اول: بیماریهای عمومی
۲.۲ بخش دوم: بیماریهای غدد مترشحه داخلی
۲.۳ بخش سوم: بیماریهای پوست و بافت‌های زیر پوست
۲.۴ بخش چهارم: بیماریهای داخلی مغز و اعصاب (نورولوژی)
۲.۵ بخش پنجم: بیماریهای روانپزشکی
۲.۶ بخش ششم: بیماریهای جراحی مغز و اعصاب
۲.۷ بخش هفتم: بیماریهای ریه و قفسه صدری
۲.۸ بیماریهای استخوان (اسکلت)
۲.۹ بخش نهم: بیماریهای شکم و دستگاه گوارش و جراحی عمومی
۲.۱۰ بخش دهم: بیماریهای خون و انکولوژی (بدخیمی‌ها)
۲.۱۱ بخش یازدهم: بیماریهای دستگاه ادراری تناسلی
۳ معافیت کفالت
۴ معافیت تحصیلی
۵ معافیت سه‌برادری
۶ بخشودگی سنی
۷ منابع

 

بنیاد ملی نخبگان

افرادی که دارای شرایطی خاص باشند، از طریق بنیاد ملی نخبگان می‌توانند دوره سربازی را با طی دوره آموزشی و انجام یک پروژه به جای مابقی دوره، به اتمام برسانند.[۱] معافیت پزشکی

دارندگان این نوع معافیت از آموزش ، رزم مقدماتی ویا به طور کامل معاف هستند.[۲]

ایرانیان مشمول خارج از ایران هم می‌توانند با حضور در نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در خارج از این کشور در خواست معافیت پزشکی بدهند.[۳]

قانون ایران مشمولان خدمت وظیفه عمومی را از نظر وضع مزاجی، استعداد جسمی و روانی به چهار دسته تقسیم کرده است: ۱) کسانی که از نظر جسمی و روانی سالم و قادر به انجام خدمت هستند. ۲) کسانی که به علت نقص عضو و یا ابتلا به بیماری از سلامتی کامل برخوردار نبوده اما قادر به انجام خدمت در امور غیررزمی می‌باشند. ۳) کسانی که به علت عدم رشد یا ابتلا به بیماری موقتاً قادر به انجام خدمت دوره ضرورت نیستند. ۴) مشمولانی که به علت نقص عضو یا ابتلا به بیماری جسمی و یا روانی به‌طور دائم قادر به انجام خدمت دوره ضرورت نیستند. [۴]

 

بخش اول: بیماریهای عمومی

ماده ۲۹: مشمولان مبتلا به بیماریهای عمومی:

بند۱- عدم کفایت رشد و نمو جسمی و عضلانی کافی که موجب ناتوانی در انجام تکالیف نظامی می‌شود: معاف دائم.

بند ۲- ابتلاء به بیماریهای قابل علاج که مدت درمان آنها بیشتر از یک ماه باشد و همچنین اعمال جراحی و کسانیکه در دوران نقاهت بیماری می‌باشند با تشخیص شوراهای پزشکی از ۶ ماه تا یکسال معاف موقت.

بند ۳- پایین افتادگی احشاء توأم با اختلالات عملی معاف دائم.

بند ۴- کوتاهی قد مشمولان کمتر از ۱۵۰ سانتی متر معاف دائم.
بخش دوم: بیماریهای غدد مترشحه داخلی

بند۱- بیماریهای غدد هیپوفیز اکرومگالی، ژیگانتیسم، سندروم کوشینگ، دیابت بی مزه، آدنوم هیپوفیز، هیپوفونکسیون کلی هیپوفیز معاف دائم.

بند ۲- بیماریهای غده تیروئید الف) گواتر توکسیک معاف دائم. ب) هیپرتیروئیدی کم کاری و هیپوتیروئیدی پرکاری معاف دائم. ج) گواترهای حجیم معاف دائم. د) ندولهای گرم و سرد معاف دائم. ه) تیروئیدیتهای حاد شش ماه معاف موقت. و) گواتر عمل شده خدمات غیر رزمی

بند۳- بیماریهای غدد پاراتیروئید. هیپر پاراتیروئیدی و هیپوپاراتیروئیدی معاف دائم

بند ۴- بیماریهای غدد فوق کلیوی پرکاری و کم کاری غده فوق کلیوی معاف دائم

بند ۵- بیماریهای غدد بیضه الف) تومورهای بیضه معاف دائم. ب) ژنیکوماستی شدید معاف دائم. ج) سندروم کلاین فلتر معاف دائم.

بند ۶- بیماریهای غدد دیگر الف) تومورهای هیپوفیز معاف دائم. ب) هرمافرودیسمها معاف دائم

بند ۷-بیماریهای تغذیه و متابولیک الف) دیابت قندی معاف دائم. ب) هیپوانسولینیسم معاف دائم. ج) بیماریهای ویلسون معاف دائم.
بخش سوم: بیماریهای پوست و بافت‌های زیر پوست

بند ۱- انواع اگزماهای وسیع و شدید:

الف) در صورتی که مزمن و مقاوم به درمان باشد معاف دائم.

ب) در سایر موارد خدمات غیررزمی.

بند ۲- عفونت‌های قارچی عمیق و وسیع پوست.

الف) در صورتی که مزمن و مقاوم به درمان باشد معاف دائم.

ب) کچلی ۶ ماه معاف موقت.

بند ۳- هیپرهیدروز (عرق کردن کف دست) شدید معاف دائم.

بند ۴- لیکن پلان پوستی و مخاطی شدید و گسترده معاف دائم.

بند ۵-پسوریازیس کف دست و پا و پسوریازیسهای شدید و گسترده معاف دائم.

بند ۶- سل‌های پوستی معاف دائم.

بند ۷- لوپوس اریتماتو سیستمیک و لوپوس اریتماتوی دیسکوئید معاف دائم.

بند ۸- خالهای پیگمانته آنژیومهای وسیع و غیرقابل عمل.

الف) توأم با اختلالات عملی و یا در سر و صورت که کراهت منظر ایجاد کرده باشد معاف دائم.

ب) در سایر موارد خدمات غیررزمی.

بند ۹- میکوزیس فونگوئید و سایر لنفومای پوستی و پاراپسوریازیس با پلاکهای بزرگ معاف دائم.

بند ۱۰- سیکاتریسهای جلدی در صورتی که وسیع و ضخیم بوده یا چسبندگی به اطراف داشته بطوری که مانع حمل تجهیزات و تمرینات نظامی بوده با تمایل به زخم شدن داشته باشد یا اختلالات عملی تولید نموده باشد معاف دائم.

بند ۱۱- اسکلرودرمیها- آتروفی‌های پوستی در صورتی که وسیع و پیش رونده باشند معاف دائم.

بند۱۲- ویتیلیگو گسترده صورت و یا هر دو دست و یا بیش از ۴۰% کل بدن معاف دائم.

بند ۱۳- عوارض پوستی شدید که در اثر اختلالات عروقی ایجاد شده باشد مانند فلبیتهای عمقی و سطحی که با ورم مزمن اندام توأم باشد معاف دائم.

بند ۱۴- هیپودرمیتهای ندولر شدید و منتشر و مقاوم و توأم با علایم سیستمیک معاف دائم.

بند ۱۵- درماتیتهای بولوز غیرمیکروبی اکتسابی و درماتیت‌های بولوز مادرزادی و اکرودرماتیت مزمن هالوپو، آکرودرماتیس آنتروپاتیکا، معاف دائم.

بند ۱۶- هیپرکراتوز کف هر دو دست و یا هر دو پا:

بند ۱۷- فرونکولوز شدید و وسیع یکسال معاف موقت.

بند ۱۸- بیماریهای پوستی که در حین انجام خدمت وظیفه یا در اثر حساسیت و یا مسمومیت نسبت به مواد شیمیایی (شغلی، دارویی، جنگی) ایجاد شده باشد وبه درمان مقاوم باشد معاف دائم.

بند ۱۹- کهیر.

الف) همراه با آنژیوادم معاف دائم.

ب) در سایر موارد خدمات غیررزمی.

بند ۲۰- آلوپسی آرآتا همراه با کراهت منظر یا توتالیس و یا یونیورسالیس معاف دائم.

بند ۲۱- بیماریهای کلاژن- اسکلرودرمی ها- پلی آرتریت نودوزا واسکولیتهای لنفوسیتی واسکولیت‌های دارویی در صورتی که وسیع بوده و سبب اختلال عملی گردند معاف دائم.

بند ۲۲- انواع آکنه وقتی که شدید باشد و یا منظره صورت را تغییر دهد و یا اینکه ناحیه وسیعی از گردن، کتف‌ها، سینه و پشت را فرا گرفته باشد معاف دائم.

بند ۲۳- لیشمانیوز (سالک پوستی).

بند ۲۴- سارکوئیدوز پوست معاف دائم.

بند ۲۵- بیماری ژنودرماتوز مانند توبروز اسکلروزیس، فون رکلین هوزن، آلبینیسم، اکتیوز مادرزادی، گزرودرماپیگمانتوزا، پورفیری معاف دائم.

بند ۲۶- ایکتیوز گسترده مادرزادی یا اکتسابی معاف دائم.
بخش چهارم: بیماریهای داخلی مغز و اعصاب (نورولوژی)

بند ۱- اختلالات استحاله‌ای سلولهای عصبی (مانند آتاکسی فردریش و..) معاف دائم.

بند ۲- اختلالات تعادلی مخچه‌ای معاف دائم.

بند ۳- انواع میلیتها و سکل انها

بند ۴- انسفالیتها و انسفالوپاتیها در صورتیکه عوارض جسمی یا روانی پایدار و ناتوان کننده داشته باشد معاف دائم.

بند ۵- مولتیپل اسکلروزیس یا MS معاف دائم.

بند ۶- انواع صغر عضلانی بزرگ مشروط بر اینکه اختلال شدید و مشهود ایجاد کرده باشد معاف دائم.

بند ۷- انواع میوپاتیهای اولیه و ثانویه معاف دائم.

بند ۸- اختلالات مادرزادی سیستم اعصاب مرکزی از هر نوع معاف دائم.

بند ۹- انواع پاراپلژیها، پاراپارزیها، همی پلژیها، همی پارزیها و منوپلژیها معاف دائم.

بند ۱۰- انواع اختلالات و حرکات غیرطبیعی عضوی مربوط به دستگاه خارج هرمی (اکستراپیرامیدال) معاف دائم.

بند ۱۱- انواع صرع به شرط ثبوت کلینیکی و یا پاراکلینیکی در یکی از مراکز درمانی دانشگاهی یا نظامی معاف دائم.

بند ۱۲ـ انواع پلی نوریتهای بهبود یافته و سکل آنها با تایید الکترودیاگنوزیس به شرط ثبوت کلینیکی و پاراکلینیکی در مراکز درمانی دانشگاهی یا نظامی معاف دائم.

بند ۱۳ـ انواع نوروفیبروماتوزها

بند ۱۴- سابقه مننژیتهای مزمن و سکل انواع مننژیت در صورت داشتن اختلال عملی و عصبی به شرط ثبوت در مراکز درمانی دانشگاهی یا نظامی معاف دائم.

بند ۱۵- انواع نورالژیها معاف از رزم.

بند ۱۶- انواع فلج اعصاب کرانیال.

الف) در موارد شدید و مقاوم به درمان با اثبات کلینیکی یا پاراکلینیکی معاف دائم.

بند ۱۷- انواع سکته‌های مغزی و ضایعات عروقی مغز

الف) با عارضه عصبی (ارگانیک یا غیرارگانیک) معاف دائم.

ب) بدون عارضه خدمات غیررزمی.

بند ۱۸- بیماری میاستنی گراویس با اثبات کلینیکی یا پاراکلینیکی در مراکز درمانی دانشگاهی یا نظامی معاف دائم.

بند ۱۹- تورتیکولی معاف دائم.
بخش پنجم: بیماریهای روانپزشکی

بند ۱- انوع پسیکوزها شامل (اسکیزوافکتیو، اختلالات هذیانی، پسیکوزهای آتیپیک مزمن) معاف دائم.

بند ۲- اختلالات خلقی.

الف) شدید در فاز مانیک یا فاز افسردگی اعم از حاد و یا مزمن معاف دائم.

ب) اختلال افسردگی اساسی معاف دائم.

ج) انواع اختلال خلقی افسردگی خفیف (دیس تایمی و سایکلوتایمی)، اختلال خلقی نوع دوم (هیپومانیا) در صورتیکه با دارو تحت کنترل بوده و یا تهدید کننده خود و اطرافیان نباشد معاف از رزم.

بند ۳- انواع اختلالات شخصیتی

الف) انواع سایکوپات و نوع مرزی و نوع اسکیزوئید معاف دائم.

ب) انواع دیگر اختلال شخصیت در صورتیکه ناتوان کننده باشد معاف دائم.

ج) در صورتیکه ناتوان کننده نباشد معاف از رزم.

بند ۴- انواع نوروزهای شدید و مقاوم به درمان و مزاحم معاف دائم.

بند ۵- انواع نقیصه‌های عقلانی و کند ذهنیها (عقب ماندگی‌ها) الف) با ضریب هوشی زیر ۶۰ معاف دائم.

ب) با ضریب هوشی بین ۷۵-۶۰ معاف از رزم.

بند ۶- اختلالات تکلم و لکنت زبان در صورتی که علت روانی یا نورولوژیک داشته باشد

الف) در صورت شدید بودن معاف دائم.

ب) در موارد خفیف خدمات غیررزمی.

بند ۷- بیماریهای روانی ناشی از جنگ و حوادث

الف) در صورتی که استقرار یافته باشد به شرط ثبوت در مراکز درمانی نظامی یا دانشگاهی توسط دو نفر روانپزشک معاف دائم.

ب) در صورت عدم استقرار خدمات غیررزمی.

بند ۸- اختلال رفتار (عدم تعادل عصبی و روانی) و کژخوئیها به طوری که مغایر شئونات نظامی باشد همچنین انحرافات اخلاقی و جنسی مانند ترانس سکسوالیسم معاف دائم.

بند ۹- اختلالات کنترل تکانه معاف دائم.
بخش ششم: بیماریهای جراحی مغز و اعصاب

بند ۱- معایب ستون فقرات (مادرزادی یا اکتسابی) الف) در موارد شدید یا اشکال عملی معاف دائم.

ب) در موارد خفیف خدمات غیررزمی.

بند ۲- اسپوندیلولیزیس و اسپوندیلولیستزیس معاف دائم.

بند ۳- انواع هرنی دیسکال با علایم کلینیکی و رادیولوژی عمل شده و عمل نشده معاف دائم.

بند ۴- تومورهای استخوانی خوش خیم ستون فقرات.

بند ۵- انواع شکستگی‌های تازه مهره‌ها (بدنه، تیغه، زوائد مفصلی) معاف دائم.

بند ۶- تغییر شکلهای مادرزادی و واضح جمجمه مانند هیدروسفالی، میکروسفالی معاف دائم.

بند ۷- اختلالات عروقی مغز با و بدون علایم کلینیکی (مثل آنوریسم و A.V.M) معاف دائم.

بند ۸- سابقه عمل جراحی روی مغز معاف دائم.

بند ۹- کمپرسیونهای نخاعی مانند تومورهای استخوانی مهره‌ها و یا سکل عفونتها و آراکنوئیدیتها خواه به مرحله فلج رسیده باشد یا نرسیده باشد معاف دائم.

بند ۱۰- هر نوع جسم خارجی در داخل جمجمه و کانال نخاعی معاف دائم.

بند ۱۱- دنده گردنی.

بند ۱۲- توراسیک اوت لت سندرم با تأیید کلینیکی و یا رادیولوژی معاف دائم.

بند ۱۳- انواع خونریزی‌های سربر و مننژه

الف) با عارضه عصبی (ارگانیک یا غیرارگانیک) معاف دائم.

ب) بدون عارضه خدمات غیررزمی.

بند ۱۴- تروماهای عصبی الف) فلج اعصابی که سبب اختلالات عملی و ناتوان کننده معاف دائم.

ب) صدمات عصبی حسی خدمات غیررزمی.
بخش هفتم: بیماریهای ریه و قفسه صدری

بند ۱- تغییر شکل و نقص‌های مادرزادی حجاب حاجز (نبودن دیافراگم یا فلج حجاب حاجز) معافیت دائم.

بند ۲- تغییر شکل‌های مادرزادی قفسه صدری مانند سینه فرورفته (سینه قیفی شکل)، جناغ برجسته با فقدان عضلات تنفسی:

الف) همراه با اختلال بالینی واضح در عمل قلب یا ریه معاف دائم.

ب) بدون اختلال تنفسی و قلبی خدمات غیررزمی.

بند ۳- تغییر شکلهای مادرزادی مجاری هوایی (فیستولها و تراکئوبرونکومگالی) معاف دائم.

بند ۴- عدم تشکیل قسمتی از ریه (آژنزی ریه) و آپلازی کامل یا جزیی که ایجاد اختلال در عمل تنفسی نموده باشد معاف دائم.

بند ۵- استنیت و استئومیلیت دنده‌ها یا ترقوه یا جناغ سینه یا کتف:

بند ۶- شکستگی دنده‌ها یا جناغ یا کتف یا ترقوه که موجب اختلال عمل تنفسی یا تغییر شکل شدید آنان شده باشد

بند ۷- سیکاتریس سوختگی وسیع و یا سیکاتریس‌های اعمال جراحی که ایجاد اختلال عملی تنفسی نماید معاف دائم.

بند ۸- انواع پلورزیها.

بند ۹- سابقه پنوموتوراکس خودبخودی.

الف) سابقه پنوموتوراکس خودبخودی (یک بار تأیید شده) معاف از رزم.

ب) سابقه پنوموتوراکس خودبخودی تکرار شونده (بیش از یک بار) معاف دائم.

بند ۱۰- سارکوئیدوز، فیبروز ریه، سندرم کارتاژنز معاف دائم.

بند ۱۱- تومورهای حجاب حاجز و یا جنب اعم از خوش خیم و بدخیم معاف دائم.

بند ۱۲- بیماریهای قارچی مزمن ریه معاف دائم.

بند ۱۳- پنوموکونیوزها معاف دائم.

بند ۱۴- آمفیزم ریه:

بند ۱۵- کیست‌های مختلف ریه (هیداتیک، درموئید) پلوروپری کاردیال و کیست‌های هوایی بزرگ و متعدد معاف دائم.

بند ۱۶- آبسه ریوی و سکلهای وسیع عفونی معاف دائم.

بند ۱۷- برونشکتازی:

الف) دو طرفه یا دو لوب در یک ریه معاف دائم.

ب) یک لوب یک طرفه معاف از رزم.

بند ۱۸- برونشیت مزمن که تولید عوارض بالینی نموده باشد معاف دائم.

بند ۱۹- آسم الف) در موارد متوسط و شدید معاف دائم.

ب) در موارد خفیف خدمات غیررزمی.

بند ۲۰- تومورهای برونش به طور کلی اعم از بدخیم یا خوش خیم معاف دائم.

بند ۲۱- اجسام خارجی ریه، برونش و مدیاستن که عارضه ریوی ایجاد کرده و باعث اختلال در فونکسیون ریه شده باشد

بند ۲۲- سابقه اعمال جراحی سینه اعم از برداشتن بیش از یک دنده ، توراکوپلاستی ، رزکسیون ریه و دکورتیکاسیون معاف دائم.

بند ۲۳- تنگی‌های تراشه برونشها که ایجاد اختلالات عملی کرده باشد معاف دائم.

بند ۲۴- تومورهای مدیاستن، مدیاستنیتهای مزمن علایم فشار به مدیاسیتن معاف دائم.

بخش هشتم: بیماریهای استخوان (اسکلت)

ماده ۳۶: مشمولان مبتلا به بیماریهای استخوانها (اسکلت) با توجه به نوع بیماری که به آن مبتلا می‌باشند از معافیت‌های مندرج در هر بند به شرح زیر استفاده خواهند نمود.

بند ۱- انحرافات ستون فقرات مادرزادی یا اکتسابی:

الف) در اشکال شدید و ناتوان کننده: معاف دائم.

(۱)انحرافات جانبی مادرزادی و اکتسابی ستون فقرات (اسکولیوز) بیش از ۳۰ درجه: معاف دائم.

(۲)جبران نشده و یا منجر به تغییر شکل قفسه صدری شده باشد معاف دائم.

(۳)کیفوز شدید بیش از ۷۰%: معاف دائم.

ب) در اشکال خفیف (انحرافات جانبی مادرزادی و اکتسابی ستون فقرات کمتر از ۲۰ درجه): معاف از رزم.

بند ۲- اسپینابیفیدا اکولتا، ساکرالیزاسیون، لومباریزاسیون: خدمات غیررزمی.

بند ۳- هرگونه اعمال جراحی (استخوانی) ستون فقرات: معاف دائم.

بند ۴- شکستگی‌های قدیمی حفره کوتیل (استابولوم) چنانچه با تغییر شکل حفره و یا عارضه دیگر مفصل همراه باشد: معاف دائم.

بند ۵- نکروز آواسکولار سر استخوان ران به هر علت: معاف دائم.

بند ۶- شکستگی‌های لگن:

الف) نوع مالکین: معاف دائم.

ب) نوع Open Book:معاف از رزم.

بند ۷- بیماری شوئرمان: خدمات غیررزمی.

بند ۸- استئومیلیت:

الف) از نوع حاد: شش ماه معاف موقت.

ب) عفونتهای سخت حاد و عفونتهایی که علیرغم ۶ ماه درمان بهبود نیافته و منجر به تغییر شکل استخوان یا ترشح مکررباشد: معاف دائم.

بند ۹- تومورهای استخوانی خوش خیم:

الف) تومورهای استخوانی متعدد و یا با ایجاد اختلال مشهود در کار عضو: معاف دائم.

ب) تومورهای داخل استخوانی منفرد بدون عارضه: خدمات غیررزمی.

بند ۱۰- کیستهای استخوانی:

الف) کیستهای بزرگ با خطر شکستگی یا به اندازه بیش از یک سوم قطر استخوان: معاف دائم.

ب) کیستهای کوچک و بدون عارضه: خدمات غیررزمی.

بند ۱۱- شکستگی‌ها:

الف) شکستگی‌های استخوانهای بلند که منجر به نصب پیچ و پلاک و یا کونچر شده باشد و یا در گچ باشد چنانچه کمتر از شش ماه از عمل گذشته باشد: شش ماه معاف موقت.

ب) شکستگی‌های جوش خورده‌ای که با پیچ و پلاک، یا کونچر بوده و یا اختلال عملکرد ایجاد کرده باشد: خدمات غیررزمی.

ج) شکستگی‌هایی که پس از یکسال جوش نخورده باشد و مفصل کاذب ایجاد کرده باشد و یا در وضع نامناسب جوش خورده و اشکال عملی ایجاد نموده باشد: معاف دائم.

بند ۱۲- قطع یا فقدان یکی از اندامها: معاف دائم.

بند ۱۳- کوتاهی پا:

الف) کوتاهی بیش از ۳/۵ سانتی متر: معاف دائم (به استناد اسکنوگرام) ب) کوتاهی از ۱/۵ تا ۳/۵ سانتی متر: خدمات غیررزمی.

بند ۱۴- سینوویال کندروماتوزیس مفاصل همراه با اختلال عملی: معاف دائم.

بند ۱۵- آنکیلوز کلیه مفاصل بزرگ (هانش، زانو، آرنج، شانه، مچ پا، مچ دست): معاف دائم.

بند ۱۶- محدودیت حرکات مفاصل:

الف) در مورد مفاصل هانش، زانو و شانه: معاف دائم.

ب) محدودیت حرکات سایر مفاصل بزرگ در صورتی که نیمی از حرکات محدود شده باشد: معاف دائم.

ج) در موارد خفیف تر همراه با اختلال عملکرد: خدمات غیررزمی.

تبصره: در موارد مشکوک زیر بیهوشی اندازه گیری شود.

بند ۱۷- دررفتگی مکرر و یا قدیمی و مادرزادی مفاصل بزرگ (مستند به ۲ رادیوگرافی در حال دررفتگی در بیمارستانهای ن. م و یا مورد وثوق) عمل شده و یا نشده معاف دائم.

بند ۱۸- شلی لیگامانهای زانو و مچ پا و در رفتگی عادتی مفاصل که مانع تمرینات نظامی باشد: خدمات غیررزمی.

بند ۱۹- سندرم ایسکمیک ولکمن:

الف) در صورتیکه شدید و مانع خدمت باشد: معاف دائم.

ب) در موارد خفیف: خدمات غیررزمی.

بند ۲۰- فقدان کامل شست (از مفصل M.C.P) و یا فقدان ارزش کاری آن در یک دست: معاف دائم.

بند ۲۱- فقدان انگشتان دست:

الف) بیش از یک انگشت در یک دست: معاف دائم.

ب) تا سه بند انگشت در یک دست: خدمات غیررزمی.

توجه:در مورد انگشتان به صورت زیر عمل شود که هر انگشت کامل یک و هر بند یک سوم محسوب شود یعنی اگر بند اول چهار انگشت قطع شده باشد بیش از یک انگشت محسوب و معاف دائم می‌شود.

بند ۲۲- عوارضی که مانع باز شدن و یا تا شدن انگشتان دست شود مانند سینداکتیلی و…

الف) در بیش از دو انگشت (مرکب): معاف دائم.

تبصره: چنانچه یک انگشت قطع شده و انگشت دیگر همان دست بیش از ۵۰٪ عملکرد خود را از دست داده باشد، معاف دائم.

ب) در دو انگشت (ساده) خدمات غیررزمی.

بند ۲۳- کوتاهی اندام فوقانی در مقایسه با یکدیگر در صورتیکه بیش از ۵ سانتی متر باشد معاف دائم.

بند ۲۴- سینوستوز استخوانهای ساعد: در دو دست معاف دائم.

بند ۲۵- کوبیتوس واروس و والگوس:

الف) همراه با اختلال عملکرد یا ضایعه عصبی معاف دائم.

ب) بیش از ۱۰ درجه انحراف خدمات غیررزمی.

بند ۲۶- کوکساپلانا و کوکساوارا، کوکساماگنا، کوکساوالگا معاف دائم.

بند ۲۷- پارگی منیسک زانو عمل شده یا نشده خدمات غیررزمی.

بند ۲۸- پارگی شدید و کامل رباطهای جانبی و متقاطع زانو که باعث ناپایداری مفصل گردد:

الف) در مواردیکه چند رباط پاره شده باشد معاف دائم.

ب) در موارد پارگی رباط ACL و PCL همراه با پارگی منیسک معاف دائم.

ج) در افراد جراحی شده همراه با اختلال عملی معاف دائم.

د) در نوع منفرد خدمات غیررزمی.

ه) در افراد جراحی شده بدون اختلاف عملی معاف از رزم.

بند ۲۹- ژنووالگوم، ژنووارم، ژنورکورواتوم

الف) در موارد شدید (فاصله بین دو قوزک یا دو کوندیل بیش از ۱۰ سانتی متر) معاف دائم.

ب) در موارد خفیف (فاصل بین دو قوزک یا دو کوندیل کمتر از ۱۰ سانتی متر) خدمات غیررزمی.

بند ۳۰- صافی کامل کف پا هر دو پا در انواع سخت (Rigid) و یا با تحدب شدید استخوانی و یا با انحراف پاشنه پا معاف دائم.

بند ۳۱- پارگی بهبود یافته تاندون آشیل معاف دائم.

بند ۳۲- تغییر شکل اکتسابی یا مادرزادی استخوانهای تارس و متاتارس (هالوس والگوس شدید) خدمات غیررزمی.

بند ۳۳- قطع انگشتان پا:

الف) قطع سه انگشت کامل از یک پا و یا قطع شست در هر دو پا معاف دائم.

ب) قطع شست در یک پا خدمات غیررزمی.

بند ۳۴- اکتینیسم معاف دائم.

بند ۳۵- اوریب بودن مفصل مچ پا:

الف) در موارد شدید معاف دائم.

ب) در موارد خفیف خدمات غیررزم.

بند ۳۶- از بین رفتن قسمتی از استخوانهای کف پا یا هر نوع تغییرات استخوانی دیگری که مانع انجام تمرینات نظامی باشد و با در پوشیدن پوتین اشکال ایجاد نماید معاف دائم.

بند ۳۷- بیماریهای اسکلتی استخوانی نظیر استئوژنس ایمپرفکتا، آرتروگریپوزیس، سکلهای شدید ناشی از cp، پولیو و انهدام کام پاشنه (نکروز استخوان تالوس) در انواع شدید معاف دائم.

بند ۳۸- استئوکوندریت دیسکانت زانو، هیپ و مچ پا معاف دائم.

بند ۳۹- بیماریهای جوش نخوردگی اسکافوئید و کن باخ همراه با اختلال عملکرد معاف دائم
بخش نهم: بیماریهای شکم و دستگاه گوارش و جراحی عمومی

بند ۳۷: مشمولان مبتلا به بیماریهای شکم و دستگاه گوارش و رشته جراحی عمومی با توجه به نوع بیماری که به آن مبتلا می‌باشند از معافیتهای مندرج در هر بند به شرح زیر استفاده خواهندنمود.

بند ۱- اعمال جراحی روی کبد، کیسه صفرا، مجاری صفراوی و پانکراس معاف دائم.

-بند ۲- فیبروز و سیروز کبدی معاف دائم.

بند ۳- آسیت به هر علت معاف دائم.

بند ۴- کیست‌های دستگاه گوارش و طحال معاف دائم.

بند ۵- همانژیوم کبدی:

الف) بزرگتر از ۴۰ میلی لیتر معاف دائم.

ب) کوچکتر از ۴۰ میلی لیتر خدمات غیررزمی.

بند ۶- سنگ کیسه صفرا و مجاری صفراوی معاف دائم.

بند ۷- بیماریهای مادرزادی و اکتسابی مجاری صفراوی معاف دائم.

بند ۸- پورتال هایپرتانسیون به هر علت معاف دائم.

بند ۹- هپاتیتهای مزمن به هر دلیل معاف دائم.

بند ۱۰- بیماریهای متابولیک کبدی معاف دائم.

بند ۱۱- بیماریهای عروقی کبد معاف دائم.

بند ۱۲- پانکراتیت:

الف) حاد ۶ ماده معاف موقت.

ب) مزمن معاف دائم.

بند ۱۳- لب حلقوی پانکراس، سنگهای پانکراس، کیستهای پانکراس، فیستول پانکراس معاف دائم.

بند ۱۴- اسپلنکتومی یا فقدان مادرزادی طحال معاف دائم.

بند ۱۵- اسپلنومگالی قابل لمس معاف دائم.

بند ۱۶- تومورهای خلف صفاتی معاف دائم.

بند ۱۷- فیستولهای مقعدی فوق اسفنگتری و بین اسفنگتری معاف دائم.

بند ۱۸- فیستولهای نافی و پپلونیدال در کلیه موارد خدمات غیررزمی.

بند ۱۹- بواسیرهای داخلی با درجه‌های ۳ و ۴ معاف دائم.

بند ۲۰- فتقهای جدار شکم (داخلی و خارجی) و دیافراگماتیک.

الف) عمل نشده معاف دائم.

ب) عمل شده عود کرده معاف دائم.

ج) عمل شده بدون عارضه منع خدمتی ندارد.

بند ۲۱- مگاکولون با اختلالات عملی معاف دائم.

بند ۲۲- کلیه بیماریهای التهابی دستگاه گوارش (IBD) به ثبوت رسیده مانند کرون، کولیت اولسراتیو و… معاف دائم.

بند ۲۳- سندرمهای سوء جذب (مانند بیماری سلیاک، اسپروی تروپیکال، بیماری ویپل) و تلانژکتازی عروق روده معاف دائم.

بند ۲۴- تنگیهای کولون و رکتوم و مقعد به هر علت معاف دائم.

بند ۲۵- کلیه سندرمهای پولیپوزیر و انواع پولیپهای همراه با عوارض معاف دائم.

بند ۲۶- پرولاپس رکتوم معاف دائم.

بند ۲۷- سیکاتریسهای عمل جراحی روی شکم با اندازه بیش از ۲۰ سانتی متر خدمات غیررزمی.

بند ۲۸- هرگونه اعمال جراحی روی دستگاه گوارش که تولید اختلالات گوارشی کرده باشد و منجر به برداشتن قسمتی از عضو (بجز آپاندیس) شده باشد و یا آناستوموز شده و یا چسبندگی وسیع ایجاد کرده باشد معاف دائم.

بند ۲۹- بیماریهای پپتیک مقاوم به درمان و یا همراه با عوارض (انسداد، سوراخ شدگی، خونریزی) معاف دائم.

بند ۳۰- دیورتیکولهای مری، معده، اثنی عشر و دیورتیکولوز عمل شده، عمل نشده معاف دائم.

بند ۳۱- آشالازی (عمل شده و نشده) معاف دائم.

بند ۳۲- بی اختیاری مدفوع مادرزادی و اکتسابی معاف دائم.

بند ۳۳- پریتونیتهای مزمن (از هر نوع و به هر علت که باعث اختلال در کار احشاء شده باشد اعم از چرکی – سلی- قارچی) معاف دائم.

بند ۳۴- سل دستگاه گوارش معاف دائم.

بند ۳۵- وجود اجسام خارجی داخل شکم:

الف) با عوارض معاف دائم.

ب) بدون عوارض خدمات غیررزمی.

بند ۳۶- تمام فلاپهای پدیکوله عضلانی، آزاد:

الف) اگر نقص عضو یا اختلال عملکرد ایجاد کرده باشد معاف دائم.

ب) سایر موارد بدون عارضه خدمات غیررزمی.

بند ۳۷- دیورتیکول مکل:

الف) با عارضه معاف دائم.

ب) بدون عارضه خدمات غیررزمی.

بند ۳۸- هپاتومگالی شدید به هر علت معاف دائم.

بند ۳۹- آبسه‌های چرکی و آمیبی کبد معاف دائم.

بند ۴۰- خونریزیهای مکرر دستگاه گوارش با علت ناشناخته معاف دائم.

بند ۴۱- بیماری کریگلر نجار نوع ۱ و ۲، کلستاز دوبین جانسون و روتور معاف دائم.

بند ۴۲- بیماری ژیلبرت خدمات غیررزمی.

بند ۴۳- ازوفاژیتها:

الف) ازوفاژیت شدید که منجر به اولسربارت شده یا دیسپلازی شدید (گزارش پاتولوژی) داده باشد معاف دائم.

ب) ازوفاژیت در مراحل یک تا چهار معاف از رزم.

بند ۴۴- فیستول وریدی شریانی اندام فوقانی و تحتانی مادرزادی یا تروماتیک.

الف) همراه با اختلاف عملکرد معاف دائم.

ب) بدون اختلال شدید معاف از رزم.
بخش دهم: بیماریهای خون و انکولوژی (بدخیمی‌ها)

ماده ۳۸: مشمولان مبتلا به بیماریهای خون با توجه به نوع بیماری که به آن مبتلا می‌باشند از معافیتهای مندرج در هر بند به شرح زیر استفاده خواهند نمود بند ۱- کم خونی‌های مگالوبلاستیک معاف دائم.

بند ۲- اختلالات ساختمانی ارثی گلبول قرمز (مانند اسفروسیتوزارثی، اوالوسیتوزیز، الیپتوسیتوز) معاف دائم.

بند ۳- کم خونی‌های مزمن اکتسابی به علت بیماریهای خوش خیم. الف) در موارد هموگلوبین زیر ۱۰ معاف دائم. ب) در موارد هموگلوبین مساوی و یا بیشتر از ۱۰ خدمات غیررزمی.

بند ۴- پلی گلبولی اولیه (پلی سیتمی) و ترومبوسیتوز اولیه معاف دائم.

بند ۵- اختلالات کمی و کیفی پلاکتها و فاکتورهای انعقادی (بیماریهای خونریزی دهنده و هالیپرکوآگولانت) معاف دائم.

بند ۶- بدخیمی‌های خون و دستگاه لنفاوی به طور کلی معاف دائم.

بند ۷- اختلالات خونی ارثی و اکتسابی با منشا ایمونولوژیک معاف دائم.

بند ۸- آگرانولوسیتوز معاف دائم.

بند ۹- بیماریهای هموگلوبینوپاتی ارثی با سطح هموگلوبین کمتر از ۱۰ معاف دائم.

بند ۱۰- تالاسمی ماژور، تالاسمی اینترمدیت و سندرمهای سیکل سل معاف دائم.

بند ۱۱- هیپراسپلنیزیم معاف دائم.

بند ۱۲- بیماری فاویسم خدمات غیررزمی در نزدیکی مراکز درمانی.

بند ۱۳- آپلازی مغز استخوان به هر علت معاف دائم.

بند ۱۴- تومورهای بدخیم از هر نوع و در هر عضو که باشد ولو اینکه درمان شده باشد معاف دائم.

بند ۱۵- تومورهای خوش خیم: الف) چنانچه سبب اختلال مشهود در کار عضو یا به صورت عود کننده و یا با کراهت منظر همراه باشد معاف دائم. ب) در غیر موارد فوق به مبحث مربوطه رجوع شود.

 

 

بخش یازدهم: بیماریهای دستگاه ادراری تناسلی

ماده ۳۹: مشمولان مبتلا به بیماریهای دستگاه ادراری تناسلی با توجه به نوع بیماری که به آن مبتلا می‌باشند از معافیت‌های مندرج در هر بند به شرح زیر استفاده خواهند نمود.

بند ۱- انسداد ادراری به دلایل عضوی یا عفونی یا فونکسیونی:

الف) در صورتیکه برطرف کردن انسداد امکان پذیر باشد خدمات غیرزرمی.

ب) در صورت عدم امکان برطرف کردن انسداد معاف دائم.

بند ۲- برگشت ادرار به حالبها:

الف) اگر دو طرفی یا یک طرفه شدید باشد معاف دائم.

ب) یک طرفه و خفیف خدمات غیررزمی.

بند ۳- بیماریهای عفونی مزمن (سلی، میکروبی، انگلی، قارچی) کلیه، لگنچه، حالب، مثانه، بیضه‌ها، مجاری ادرار هر یک به تفکیک معاف دائم.

بند ۴- سنگهای حالب، کلیه، پروستات، مثانه و سنگهای شاخ گوزنی و نفروکلسینوز:

الف) در صورتیکه انسداد ایجاد کرده باشد معاف دائم.

ب) در صورت عدم ایجاد انسداد معاف از رزم.

بند ۵- سنگهای حالب، کلیه، مثانه عمل شده خدمات غیررزمی.

بند ۶- تومورهای خوش خیم و بدخیم مجاری ادراری تناسلی معاف دائم.

بند ۷- بیماریهای رتروپریتوان، فیبروزر رتروپریتوان، تومورهای خوش خیم و بدخیم و کیست‌های رتروپریتوان معاف دائم.

بند ۸- بیماریهای طبی کلیه: سندروم نفروتیک، گلومرولونفریت مزمن، پیلونفریت مزمن، بیماریهای کلاژن کلیه، پروتئینوری بیش از ۳۰۰ میلی گرم و هماچوری اسانسیل و نارسایی مزمن کلیه معاف دائم.

بند ۹- گلومرولونفریت و پیلونفریت حاد ۶ ماه معاف موقت.

بند ۱۰- هیدرونفروز و اتساع لگنچه معاف دائم.

بند ۱۱- نفرکتومی یک طرفه، نفرکتومی پارسیل ویپلو پلاستی معاف دائم.

بند ۱۲- کلیه نعل اسبی ، کلیه اکتوپیک داخل لگن اکتوپی یک طرفه (یعنی هر دو کلیه در یک طرف قرار گرفته باشند) معاف دائم.

بند ۱۳- پتوزکلیه:

الف) درجه ۲ خدمات غیررزمی.

ب) درجه ۳ معاف دائم.

بند ۱۴- هیپوپلازی و آپلازی و آژنزی کلیه معاف دائم.

تبصره: هیپوپلازی یک طرفه و بدون علامت معاف از رزم.

بند ۱۵- کلیه میان اسفنجی معاف دائم.

بند ۱۶- فیستول سیستم ادراری به دستگاه گوارش یا پوست معاف دائم.

بند ۱۷- نکروز کورتکس کلیه:

الف) در صورتی که منجر به نارسایی یا کم کاری کلیه شده باشد معاف دائم.

ب) در سایر موارد خدمات غیررزمی.

بند ۱۸- پیوند کلیه معاف دائم.

بند ۱۹- بیماریهای عروقی کلیه مثل: آنوریسم شریان کلیوی، انفارکتوس کلیه، ترومبوز ورید کلیوی، فیستول شریانی وریدی، آنوریسم شریانی وریدی معاف دائم.

بند ۲۰- دوبلیکاسیون حالب در صورتی که هر حالب به طور جداگانه تا مثانه ادامه داشته باشد معاف دائم.

بند ۲۱- مگااورتر خدمات غیررزمی.

بند ۲۲- بیدرواورتر معاف دائم.

بند ۲۳- اورتروسل یک طرفی یا دو طرفه خدمات غیررزمی.

بند ۲۴- مثانه نوروژنیک معاف دائم.

بند ۲۵- کاهش ظرفیت مثانه به دلایل اعمال جراحی قبلی یا سیستیت و یا رادیوتراپی معاف دائم.

بند ۲۶- سیستکتومی توتال و پارسیل معاف دائم.

بند ۲۷- تنگی کردن مثانه:

الف) بدون عارضه خدمات غیررزمی.

ب) در صورتی که عارضه داشته باشد بر حسب عارضه اظهارنظر شود.

بند ۲۸- از بین رفتن قدرت انقباضی کردن مثانه که منجر به بی اختیاری ادرار شود معاف دائم.

بند ۲۹- هیپوسپادیاز تنه آلت و میان دو راه معاف دائم (هیپوسپادیاز درجه یک مانع خدمتی ندارد)

بند ۳۰- اپیسپادیاز معاف دائم.

بند ۳۱- انواع فیستولهای مجرا به تنه آلت، رکتوم و پرینه و اسکروتوم معاف دائم.

بند ۳۲- بیماری پیرونی:

الف) نوع شدید معاف دائم.

ب) نوع خفیف خدمات غیررزمی.

بند ۳۳- دیورتیکول مجرا معاف دائم.

بند ۳۴- تنگی شدید مجرا، انواع والوهای مجرای خلفی، تومورهای خوش خیم و بدخیم مجرا اورتریتهای مزمن غیرقابل درمان معاف دائم.

بند ۳۵- بیماریهای مقاربتی اگر در ناحیه انتهایی مجرا و آلت دفرماسیون ایجاد کرده یا به فیبروز و یا تنگی مجرا منجر شود معاف دائم.

بند ۳۶- هیدروسل:

الف) نوع حجیم معاف دائم.

ب) سایر موارد خدمات غیررزمی.

بند ۳۷- واریکوسل:

الف) درجه ۱ و ۲ خدمات غیررزمی.

ب) درجه ۳ معاف دائم.

بند ۳۸- تورسیون حاد بیضه ۶ ماه معاف موقت.

بند ۳۹- اکتوپی و یا فقدان بیضه:

الف) دو طرفه معاف دائم.

ب) یک طرفه خدمات غیررزمی.

بند ۴۰- آتروفی شدید بیضه:

الف) دوطرفه معاف دائم.

ب) یک طرفه خدمات غیررزمی.

بند ۴۱- هماتوسل حاد ۶ ماه معاف موقت.

بند ۴۲- شکستگی آلت خدمات غیررزمی.

بند ۴۳- اپی دیدیمکتومی:

الف) دوطرفه معاف دائم.

ب) یک طرفه خدمات غیررزمی.

بند ۴۴- فقدان آلت معاف دائم.

بند ۴۵- ترمبوفلبیت وریدهای سطحی آلت ۶ ماه معاف موقت.

بند ۴۶- دوجنسی معاف دائم.

بند ۴۷- بی اختیاری ادراری و شب ادراری به شرط ثبوت در بیمارستانهای نیروهای مسلح معاف دائم.

بند ۴۸- تغییر مسیر ادراری با عمل جراحی معاف دائم.

بند ۴۹- هیدروسل طناب منوی، اپیدیدیمیت مزمن و کیست‌های طناب منوی خدمات غیررزمی.
بخش یازدهم: معافیت کفالت

معافیت کفالت به معافیتی گفته می‌شود که به دلیل سرپرستی از افراد خانواده به شخص مشمول داده می‌شود. معافیت کفالت در شرایط زیر داده می‌شود:

پدر ۶۵ سال تمام و بالاتر
پدر کمتر از ۶۵ سال که به تشخیص شورای پزشکی وظیفه عمومی نیازمند مراقبت باشد.
مادر فاقد همسر (همسر مادر فوت شده و یا از یکدیگر طلاق گرفته باشند) یا شوهر مادر (ناپدری مشمول) که بیش از ۷۰ سال سن داشته باشد و یا به تشخیص شورای پزشکی وظیفه عمومی بیمار و نیازمند به مراقبت باشد.
پدربزرگ (پدری یا مادری) فاقد فرزند پسر که بیش از ۷۰ سال سن داشته و یا نیازمند مراقب به تشخیص شورای پزشکی وظیفه عمومی باشد.
مادربزرگ (پدری یا مادری) فاقد همسر و فرزند پسراست.
برادر بیش از ۱۸ سال فاقد همسر، فاقد فرزند سالم بالای ۱۸ سال و فاقد پدر، که به تشخیص شورای پزشکی نیازمند مراقبت باشد.
خواهر بیمار بیش از ۱۸ سال فاقد پدر، همسر و فرزند که نیازمند مراقبت به تشخیص شورای پزشکی وظیفه عمومی است.
خواهر مجرد ازدواج نکرده، فاقد پدر دارای سن ۱۸ تا ۲۴ سال تمام باشد.
خواهر و برادر صغیر که فاقد پدر باشند.

برای احراز شرایط معافیت کفالت علاوه بر موارد فوق، داشتن سه شرط ذیل برای کلیه متقاضیان معافیت کفالت الزامی است:

فرد به سن مشمولیت رسیده باشد.
مشمول فاقد غیبت باشد.
مشمول یگانه مراقب و نگهدارنده از شخص مکفول (پدر، مادر، خواهر، برادر، پدربزرگ، مادربزرگ) باشد و در صورتیکه مشمول دارای برادر بالای ۱۸ سال دیگری نیز باشد، در صورتی واجد شرایط معافیت کفالت است که بنا به تشخیص شورای پزشکی وظیفه عمومی آن برادر قادر به سرپرستی و مراقبت از شخص مکفول نباشد.

در معافیت کفالت جد و جده، پدربزرگ و مادربزرگ باید فاقد نوه ذکور بالای ۱۸ سال سالم دیگری باشند و در معافیتهایی که نداشتن پدر شرط است مانند کفالت خواهر و برادر صغیر و امثالهم چنانچه پدر با رای مراجع قضایی زندانی بوده و حداقل یکسال از حبس قطعی وی باقی مانده باشد نیز مشمولان می‌توانند در صورت دارا بودن شرایط تقاضای کفالت کند.[۵] معافیت تحصیلی

معافیت تحصیلی جزو معافیت‌های موقت است، به این معنی که دانش‌آموزان و دانشجویان تا زمانی که تحصیل می‌کنند از خدمت معاف هستند.[۶] معافیت سه‌برادری

در اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۸، مسئولین سازمان وظیفه عمومی جمهوری اسلامی ایران به دلیل تراکم بیش از حد مشمولین خدمت سربازی، قوانین جدید معافیت را اعلام کردند. یکی از این قوانین، قانون معافیت سه برادری بود. طبق این قانون یکی از فرزندان خانواده‌هایی که ۳ فرزند آنان خدمت دوره ضرورت را انجام داده‌اند، از انجام خدمت دوره ضرورت معاف است.[۷]

با اعلام این خبر موجی از شادی، جوانان مشمول این قانون را فرا گرفت. از اوایل خرداد ماه این قانون عملیاتی شد و هزاران جوان مشمول این قانون مدارک خود را جهت معافیت به دفاتر پلیس+۱۰ در سراسر کشور تحویل دادند.[۸]

چند ماه از اجرای این قانون گذشت ولی از کارت معافیت مشمولین این قانون که مدارک خود را تحویل داده بودند خبری نشد. در مهرماه، سردار زاده کمند، رئیس سازمان وظیفه عمومی اعلام کرد به دلیل زمانبر بودن صدور کارتها به صورت دستی، صدور کارت هوشمند معافیت برای مشمولین این قانون از آذر ماه آغاز می‌شود و در صورت نیاز فوری، مشمولین این قانون می‌توانند از رده‌های وظیفه عمومی گواهی موقت دریافت کنند.[۹][۱۰]

متاسفانه گواهی موقت وعده داده شده توسط مسئولین سازمان وظیفه عمومی برای بسیاری از سازمانها، ادارات و شرکتها قابل قبول نبود و مشمولین این قانون همچنان در انتظار دریافت کارت معافیت ماندند.

در تاریخ ۲۹ آبان ۱۳۸۸ سردار زاده کمند در مصاحبه‌ای با جام جم اعلام کرد:«بررسی پرونده این افراد که بالغ بر ۲۸۵ هزار نفر می‌باشند در مراحل نهایی است و از آنجایی که صدور کارت دستی برای این تعداد به بیش از ۷ ماه زمان نیاز دارد لذا پیش‌بینی گردیده است از آذرماه ۱۳۸۸ صدور کارت هوشمند را که حداکثر ظرف سه ماه به اتمام می‌رسد داشته باشیم.»[۱۱]

این در حالی بود که رئیس سازمان وظیفه عمومی در اواخر مهر ماه اعلام کرده بود:«از ابتدای سه ماهه چهارم امسال، کارت‌های هوشمند معافیت صادر خواهد شد. تاکنون ۲۶۰ هزار نفر واجد شرایط استفاده از معافیت سه برادری شده‌اند. امیدواریم در دو ماهه آغاز صدور کارت‌های هوشمند برای تمامی این مشمولان کارت معافیت هوشمند صادر شود.»[۱۲]

آذر ماه فرا رسید و همچنان خبری از کارتهای معافیت ۳ برادری نبود. در اواسط آذر ماه مسئولین سازمان وظیفه عمومی اعلام کردند پرونده‌های سربازان مشمول این قانون، بررسی شده و آماده صدور کارت می‌باشد و کارت همه مشمولین این قانون (اعم از سرباز و غیر سرباز) تا پایان سال صادر می‌شود. همچنین اعلام شد تمامی مشمولین این قانون، با فراخوان، بایستی به حوزه‌های وظیفه عمومی مراجعه کرده و یک فی  ش ۷۰۰۰ تومانی و فرم تعهد دیگری را تکمیل نمایند.[۱۳]

در اول بهمن ماه، سردار زاده کمند اعلام کرد:«طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده در این سازمان، اقدامات لازم جهت صدور کارت معافیت مشمولانی که مدارک خود را برای معافیت پسر چهارم خانواده‌ای که ۳ برادر خدمت کرده دارند، آغاز شده و کارت معافیت این افراد تا پایان سال ۱۳۸۸ صادر خواهد شد.».[۱۴]

با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال، روز به روز احتمال تحقق وعده‌های مسئولین سازمان وظیفه عمومی کمتر می‌شد. در تاریخ ۵ اسفند ماه سردار زاده کمند اعلام کرد از روز شنبه مورخ ۸ اسفند ۱۳۸۸، کارت هوشمند معافیت ۳ برادری در سراسر کشور صادر می‌شود..[۱۵]

ولی باز هم این وعده عملی نشد. در روز سه شنبه مورخ ۱۸ اسفند ۱۳۸۸ سردار زاده کمند اعلام کرد:«صدور کارت معافیت مشمولان واجد شرایط فرزند چهارم از هفته جاری در کشور آغاز شده است.».[۱۶] این نوع معافیت از اول فروردین ۱۳۹۱ متوقف شد.
بخشودگی سنی

طبق قانون «هر فرد ذکوری که ۵۰ سال تمام داشته باشد برابر قانون از اعزام به خدمت سربازی معاف است و شناسنامه فرد به منزله کارت پایان خدمت محسوب می‌شود.»[۱۷] منبع: fa.wikipedia.org